Przejeżdżając przez niektóre miejscowości Podkarpacia niejednokrotnie trudno na pierwszy rzut oka określić czy to miasteczko czy wieś. O ich statusie nie decyduje ani powierzchnia ani liczba ludności – np. Rakszawa czy Korczyna jako wioski mają ponad 6 tys. mieszkańców, a do miast zaliczają się Baranów Sandomierski, Kołaczyce czy Ulanów, których liczba nie przekracza 1,5 tysięcy.
Do miejscowości, które ze względu na piękną zabudowę centrum można by zaliczyć do miasteczek należy Nowy Żmigród. Rzeczywiście ta stara osada uzyskała prawa miejskie po 1331 r., ale straciła je jak wiele innych podobnych w wyniku reformy z 1934 r.
W średniowieczu przez Nowy Żmigród przebiegał szlak kupiecki tak na Węgry jak i na Ruś, a takie położenie przyczyniało się do jego rozwoju. Śladem tego jest piękny rynek z kamienicami z XVIII i XIX w. W jego północno-zachodniej części znajduje się kościół parafialny pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Obecnie świątynia nosi także dumne miano „sanktuarium”, co związane jest z osobą pierwszego beatyfikowanego męczennika komunizmu – błogosławionego ks. Władysława Findysza. Kapłan urodzony w 1907 r. w Krościenku Niżnym (dziś część Krosna), od 1941 r. do śmierci w 1964 r. był proboszczem żmigrodzkiej parafii.
Po przeciwległej stronie znajduje się jeden z najstarszych budynków Nowego Żmigrodu – tzw. „stara gmina”, będąca wcześniej zajazdem. Od 2 lipca 2016 r. mieści się w nim Ośrodek Dokumentacji i Historii Ziemi Żmigrodzkiej z funkcją muzealno – ekspozycyjną. W kamienicy tej w czasie konfederacji barskiej (1768-1772) przez bliżej nieokreślony czas pomieszkiwał bohater Polski i Stanów Zjednoczonych Kazimierz Pułaski.
W związku z bogatą historią żmigrodzkiej ziemi i znaczną liczbą eksponatów, podzielono je tematycznie. Pomocny był w tym układ pomieszczeń budynku, których nie brakuje. W tym celu wykorzystano też dwie sienie i prostokątne podwórze wykończone oryginalnym kamiennym brukiem.
W placówce zobaczymy m.in. artefakty wydobyte z pradawnych grodzisk, militaria z czasów konfederacji barskiej (w regionie konfederaci stacjonowali i toczyli walki) oraz I i II wojny światowej, oraz eksponaty związane z codziennym i odświętnym życiem Pogórzan, Łemków i Żydów.
