19 kwietnia 1944 r. sotnia UPA Iwana Szpontaka ps. Zalizniak dokonała napadu na nieistniejącą dziś wieś Rudka. Tego dnia w miejscowości należącej do gminy Horyniec w powiecie cieszanowskim zamordowano 65 mieszkańców narodowości polskiej.
Wieś Rudka liczyła przed II wojną światową ponad 100 gospodarstw. Dziś zostały po niej tylko zarośnięte pola, dwa krzyże, kapliczka oraz pomnik w formie głazu i krzyż przy drodze z Chotylubia do Nowego Brusna poświęcone w 60. rocznicę mordu. Na głazie widnieje tablica z nazwiskami ofiar. Każdego roku w drugą niedzielę maja odbywają się tu uroczystości patriotyczne, podczas których spotykają się – rozproszeni po całej Polsce – dawni mieszkańcy Rudki i ich rodziny.
Rudka została zaatakowana rankiem 19 kwietnia 1944 roku. Ukraińcy jak twierdzą świadkowie tamtych wydarzeń przebrani byli za Niemców. Zażądali wydania broni i podpalili pierwsze domy. Ludzie ginęli w płomieniach, uciekających rozstrzeliwano. Odział UPA Iwana Szpontaka ps. Zaliźniak, który dokonał pacyfikacji odpowiedzialny jest także za mordy w pobliskiej Kowalówce i Cieszanowie. Zamordowano wszystkich mężczyzn, kilkanaścioro dzieci i kobiet.
Eliza Leszczyńska-Pieniak w dodatku Tygodnika Powszechnego „Polacy i Ukraińcy. Konflikt i porozumienie” tak opisuje te zbrodnie:
…Zaczęła się masakra. Kto mógł, szukał schronienia. Ci, którzy uciekli do piwnic, dusili się dymem lub ginęli od granatów. Wielu mieszkańców schowało się w jarze, koło przysiółku Wola. Ale i tam dotarli napastnicy.
Wybrali mężczyzn powyżej 16. roku życia i zabili…
Dlaczego wiosną 1944 r. UPA zniszczyła wieś Rudka koło Cieszanowa? Lokalny historyk Tomasz Róg nie ma wątpliwości.
Chodziło o „oczyszczenie”tego terenu z ludności polskiej. We wsi mieszkała tylko jedna rodzina żydowska (zginęła prawdopodobnie podczas likwidacji getta w Lubaczowie) i jedna ukraińska. Była to więc wyjątkowa miejscowość na tym obszarze, bo prawie w stu procentach zamieszkana przez Polaków.
Mord w Rudce był początkiem zorganizowanej akcji mającej na celu zmuszenie Polaków z ziemi lubaczowskiej do wyjazdu za San. Od tego też czasu napaści i mordy UPA w powiecie lubaczowskim były na porządku dziennym. Wśród miejscowości, które doświadczyły nienawiści UPA, były m.in. Chotylub, Kowalówka, Wólka Krowicka, Dziewięcierz, Radruż, Łówcza, Jędrzejówka, Lipsko, Nowiny Horynieckie czy Wielkie Oczy.
źr. Kresy.pl, T. Róg”Rudka. Dzieje wsi i jej zagłada.”
