Strzeżony Ośrodek dla Cudzoziemców w Przemyślu istnieje od ponad 15 lat. Przebywają tutaj cudzoziemcy, którzy m.in. nielegalnie przekroczyli granicę, ustalana jest ich tożsamość lub oczekują na wykonanie decyzji o zobowiązaniu do powrotu.
Przemyski ośrodek dla cudzoziemców funkcjonuje w ramach struktur Bieszczadzkiego Oddziału SG. Aktualnie ma charakter męski. W ramach ośrodka funkcjonuje także areszt dla cudzoziemców.
KTO PRZEBYWA W OŚRODKU?
W strzeżonym ośrodku mogą zostać umieszczeni cudzoziemcy, którzy nielegalnie przekroczyli granicę, nie posiadając wymaganych prawem dokumentów, a ich tożsamość nie jest potwierdzona. Często figurują w dostępnych Straży Granicznej systemach jako osoby stanowiące zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego. Sąd rejonowy na mocy postanowienia umieszcza cudzoziemca w ośrodku na okres 3 miesięcy lub 60 dni. Pobyt ten może zostać przedłużony. Część cudzoziemców powraca do kraju pochodzenia, niektórzy są przekazywani do innych krajów Unii Europejskiej na mocy obowiązujących rozporządzeń i umów międzynarodowych, inni ubiegają się o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Nadzór nad legalnością i prawidłowością pobytu cudzoziemców w strzeżonych ośrodkach i aresztach dla cudzoziemców sprawuje sędzia penitencjarny sądu okręgowego. Warunki panujące w ośrodku są stale monitorowane przez uprawnione podmioty zewnętrzne, w tym m.in. sędziego penitencjarnego, Państwową Inspekcję Sanitarną czy organizacje międzynarodowe jak UNHCR.
Okres pozostawania w detencji jest uzależniony od rodzaju prowadzonego postępowania administracyjnego, a także od sytuacji prawno-pobytowej cudzoziemca, która ma bezpośredni wpływ na rodzaj niezbędnych do przeprowadzenia czynności.
Obecnie w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Przemyślu przebywa około 70 dorosłych mężczyzn pochodzących głównie z Maroka, Egiptu, Indii i Iraku.
INFRASTRUKTURA
Ośrodek zlokalizowany jest w kompleksie komendy Bieszczadzkiego Oddziału w Przemyślu. Oprócz bloków mieszkalnych do dyspozycji cudzoziemców są sale komputerowe z dostępem do internetu, biblioteka, siłownia wewnętrzna i zewnętrzna, palarnia wewnętrza i zewnętrzna, świetlica, sala telewizyjna, wielofunkcyjne boisko zewnętrzne, kaplica, sala modlitw oraz dwie pralnie. Od momentu utworzenia ośrodka przeprowadzono tutaj liczne inwestycje mające na celu poprawę warunków bytowych, w tym m.in. zamontowano klimatyzację w pomieszczeniach mieszkalnych i zakupiono kioski multimedialne. Zgodnie z obowiązującymi przepisami cudzoziemcy mają prawo do korzystania z telefonów. Jeżeli ich własne telefony nie spełniają wymogów (posiadają kamerę – ochrona wizerunków) wydawane są telefony zastępcze, którymi cudzoziemcy dysponują przez cały okres pobytu. Obcokrajowcy korzystają również z komunikatorów internetowych, najczęściej do komunikacji z rodzinami w kraju pochodzenia.
WYŻYWIENIE
Cudzoziemcy przebywający w ośrodkach mają zapewnione pełne wyżywienie, które przygotowywane jest na miejscu, w kuchni ośrodka. Posiłki w pełni uwzględniają zarówno dzienne wartości energetyczne dostosowane do potrzeb osób, oraz ich wymogi religijne i kulturowe. Cudzoziemcy mają możliwość wybrania oprócz diety podstawowej, dietę wegetariańską z jajkiem i rybą, wegańską lub lekkostrawną i cukrzycową (jeśli jest takie zalecenie lekarskie), lub ze względu na stan zdrowia mają dietę indywidualną. Jadłospis jest przygotowywany w taki sposób, by w ciągu dziesięciu dni posiłki się nie powtarzały. Z przyczyn kulturowych i religijnych z diety wykluczono produkty wieprzowe.
Koszty wyżywienia cudzoziemców sfinansowane z budżetu państwa oraz funduszy unijnych w 2022 roku wyniosły ponad 461 tys. złotych, z kolei w 2023 roku do końca maja było to ponad 305 tys. złotych.
OPIEKA MEDYCZNA
Zgodnie zapisami ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, osoby przyjmowane do ośrodka poddaje się, o ile wyrażą zgodę, stosownym badaniom (RTG klatki piersiowej, badanie elektrokardiologiczne oraz badania laboratoryjne: morfologia, glukoza, HCV, HBS, HIV, WR, analiza moczu).
Wszystkie osoby przebywające w ośrodku mają zapewnioną bezpłatną opiekę zdrowotną. Pomoc medyczna przebiega w oparciu o tutejszy personel PZOZ lub podmioty zewnętrzne na podstawie umowy cywilno-prawnej. Dostęp do pomocy medycznej (podstawowej oraz specjalistycznej) nie odbiega pod względem procedury dostępu (kilkuetapowość dostępu do pomocy specjalistycznej) oraz jej jakości od pomocy medycznej, z której korzystają obywatele RP. Cudzoziemcy objęci są stałym nadzorem i wsparciem specjalistów, w tym opiekuna socjalnego, psychologa wewnętrznego i zewnętrznego.
Planowane przyjęcia lekarskie odbywają się trzy razy w tygodniu, a w pozostałe dni doraźnie według potrzeb. Dyżury pielęgniarskie są 7 dni w tygodniu w godzinach 7:30-21:30. Dodatkowo, w poszczególnych zmianach planowani są funkcjonariusze wyszkoleni w zakresie pierwszej pomocy przedmedycznej oraz ratownicy. W sytuacjach nagłych wzywane jest pogotowie ratunkowe. Jeżeli stan zdrowia tego wymaga, to cudzoziemcy kierowani są do zakładów opieki zdrowotnej.
Koszty opieki medycznej cudzoziemców (w tym m.in. hospitalizacja, usługi medyczne, zakup leków oraz materiałów opatrunkowych) sfinansowane z budżetu państwa oraz funduszy unijnych w 2022 roku wyniosły ponad 606 tys. złotych, z kolei w 2023 roku do końca maja było to ponad 278 tys. złotych.
ORGANIZACJA CZASU
Część personelu ośrodka odpowiada za organizację czasu cudzoziemców. Są to funkcjonariusze i pracownicy porozumiewający się w różnych językach to m.in. angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, ukraiński, hindi, urdu oraz turecki. Dla chętnych prowadzone są m.in. zajęcia na boisku oraz w świetlicy. W celu aktywizacji organizowane są zawody sportowe np. w piłkę nożną czy tenisa stołowego oraz konkursy artystyczne (śpiew i rękodzieło). Dla chętnych w świetlicy prowadzone są zajęcia językowe.
DOBROWOLNE POWROTY
Kadra ośrodka organizuje również dobrowolne powroty cudzoziemców. Obcokrajowcy deklarujący chęć powrotu do kraju pochodzenia, mają możliwość wzięcia udziału w programie „JRS” (Joint Reintegration Services). Jest to program finansowany i koordynowany przez Frontex. Cudzoziemcy objęci nim otrzymują środki finansowe oraz pomoc doradców w zakresie wejścia na rynek pracy, znalezienia domu, znalezienia szkoły dla dzieci, ukończenia szkoleń i kursów lub ewentualnej opieki medycznej. Aktualnie programem objętych jest 39 państw trzecich i liczba ta stale rośnie. W Przemyślu z programu skorzystało już kilkunastu cudzoziemców.
Koszty utrzymania ośrodka i cudzoziemców (w tym głównie: media, usługi, remonty, wyżywienie, leczenie, zakup wyposażenia, odzieży oraz środków higieny) sfinansowane z budżetu państwa oraz funduszy unijnych w 2022 roku wyniosły ponad 2,8 mln złotych, z kolei w 2023 roku do końca maja było to ponad 1,3 mln złotych. Wskazane koszty nie uwzględniają uposażenia funkcjonariuszy oraz pracowników ośrodka.
