Na Podkarpaciu od 1958 roku swoją działalność prowadzi największy w Polsce skansen, przez niektórych nazywany „muzeum chmurką”. Na parceli o powierzchni trzydziestu ośmiu hektarów prezentuje się wieloletni dorobek folklorystyczny Podkarpacia i okolicznych wsi. W miejscu tym zaprezentowane są w pełni swojej okazałości eksponaty budowlane oraz etnograficzne, będące niejako „wehikułem czasu” do kilku wieków wstecz.
Co zobaczyć można w skansenie w Sanoku?
Skansen w Sanoku, którego oficjalna nazwa brzmi „Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, decyzją Ministra Kultury i Sztuki rozpoczął swoją działalność 24 stycznia 1958 roku. Był to pierwszy tego typu projekt realizowany na ziemiach polskich po wojnie. Zaczątek skansenu powstał dzięki Aleksandrowi Rybickiemu, który w regionie słynął ze znajomości lokalnej historii oraz opieki nad zabytkami.
Dzięki aktywnej pracy całego sztabu pracowników, skansen rozwinął się do największego w Polsce parku etnograficznego. Głównym nurtem muzeum jest kultura pogranicza, która rozproszyła się po II wojnie światowej i nigdy nie wróciła na tereny Bieszczad oraz Beskidu Niskiego. Skansen prezentuje stare budowle drewniane tzw. pięciu kultur zamieszkujących niegdyś Karpaty, tj. Bojków, Łemków, Pogórzan, Dolinian i Zamieszańców.
Na plac skansenu sprowadzono ponad 100 zabytkowych drewnianych chałup, których budowę datuje się na XVII – XX wiek. Domy przewożono najczęściej z wyposażeniem, dlatego w inwentarzu muzeum widnieje ponad 30 tysięcy zgromadzonych eksponatów, w tym ponad 220 ikon, z której utworzona została osobna ekspozycja stała.
Szlakiem kultur pogranicza
Obszerny park podzielono na sekcje, które dobrze prezentują różnice w budownictwie poszczególnych kultur. Przekraczając bramę skansenu wchodzi się na potężny dziedziniec, który prezentuje rynek galicyjski. W centralnej części zabudowań znajduje się studnia, dookoła której ustawiono budowle z tabliczkami. Każda z nich informuje o profesji, jaką trudził się właściciel lub najemca danego obiektu. W każdej zabudowie znajdują się również oryginalne eksponaty związane z wykonywanym zawodem, takim jak fotograf, szewc, aptekarz, naczelnik poczty (jako ciekawostka- na terenie skansenu funkcjonuje filia poczty polskiej wraz z naczelnikiem, który jest urzędnikiem państwowym).
Szlak w skansenie jest uregulowany zarówno chronologicznie, jak i kulturowo, dlatego wychodząc z rynku, zgodnie z kierunkiem zwiedzania wchodzi się na teren Bojków z przylegającym do niego sektorem pasterskim. Cechują go ulokowane w różnych miejscach niskie drewniane zabudowy, zespół cerkiewny oraz cerkiew z Rosolina, uważana za najpiękniejszy obiekt w skansenie. Kolejnym punktem są drewniane zabudowy Łemków, tzw. chyże domostwa zawierały pod jednym dachem całe gospodarstwo. Przemierzając szlak można zobaczyć dobrze zachowany dwór ze Święcan oraz spichlerz dworski. Obiekty te prezentują zarówno wystrój, jak i życie przeciętnego mieszkańca dworskiego. Kolejnymi punktami są sektor archeologiczny, Pogórzan Zachodnich, parcela naftowa (której obiekty pochodzą między innymi z Bóbrki niedaleko Krosna, gdzie urzędował Ignacy Łukasiewicz), zabudowy Dolinian i Pogórzan Wschodnich. Na końcu szlak kieruje na powrót do rynku galicyjskiego, gdzie nabyć można pamiątki ze skansenu.
Przy skansenie znajduje się również gospoda, w której można zjeść regionalne dania, wypić kwas chlebowy, posłuchać lokalnych utworów folkowych a przy odrobinie szczęścia spotkać Chasyda, który gra piękne melodie na tradycyjnej katarynce.
Podstawowe informacje
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Park etnograficzny/skansen
ul. Rybickiego 3
38-500 Sanok
tel. 13 493 01 77
Godziny otwarcia Muzeum:
-w sezonie letnim (maj-wrzesień) – 8:00 – 18:00
-w miesiącu październiku – 8:00 – 16:00
– w sezonie zimowym (listopad-marzec) – 8:00 – 18:00
– w miesiącu kwietniu – 8:00 – 14:00
Cennik biletów:
– bilet normalny – 16 PLN
– bilet ulgowy – 11 PLN
– dzieci do lat 7 wchodzą na teren skansenu nieodpłatnie.
Przy skansenie znajduje się obszerny, bezpłatny parking.
Istnieje możliwość zwiedzenia obiektu samodzielnie lub z przewodnikiem (za dodatkową opłatą).
