23 sierpnia 1939 r. przedstawiciele dwóch totalitarnych mocarstw – minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop oraz ludowy komisarz spraw zagranicznych ZSRS, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (premiera), Wiaczesław Mołotow – podpisali w Moskwie w obecności Stalina sowiecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, którego konsekwencją był IV rozbiór Polski.
3 sierpnia 2023 roku w Przemyślu, w 84. rocznicę podpisania zbrodniczego paktu Ribbentrop-Mołotow, prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki otworzył wystawę „Zbrodnie niemieckie i sowieckie na Polakach 1939–1945”.
Uroczystość poprowadził dr hab. Dariusz Iwaneczko, dyrektor IPN Oddział w Rzeszowie, a opowiedział dr Marcin Bukała, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie.
Uroczystość odbyła się przed Pomnikiem Zesłańców Sybiru i Ofiar Katynia, gdzie zaprezentowano wystawę i złożono kwiaty w hołdzie ofiarom sowieckiego totalitaryzmu.
– Pomnik Zesłańców Sybiru i Ofiar Ludobójstwa Katyńskiego, który stoi w Przemyślu, w swojej symbolice przypomina jeden z wagonów, którymi po 17 września 1939 roku Sowieci wywozili Polaków na odległe rubieże Syberii, do Azji Środkowej. Ten symbol i ten wagon przypomina, a wręcz jest identyczny, jak wagony, które skradli Niemcy Polakom i za sprawą Deutsche Reichsbahn wywozili Polaków i Żydów do niemieckich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Dziś 23 sierpnia Przemyśl – miasto-symbol pokazuje nam wszystkim jaka była właściwie różnica pomiędzy niemieckim narodowym socjalizmem a sowieckim komunizmem. Ta różnica była taka, jak szerokość koryta rzeki San, jak długość kładki przez San, a więc właściwie nie istniała
– podkreślił prezes IPN. Przypomniał, że 23 sierpnia 1939 r. dwa największe systemy totalitarne, kierowane przez Hitlera i Stalina, zawarły porozumienie podpisane przez Ribbentropa i Mołotowa.
– Tym dwóm zbrodniarzom wystarczyło tylko trzysta znaków i siedem paragrafów, cztery paragrafy w tajnym protokole, aby doprowadzić do likwidacji na kilka dekad kilku państw Europy Środkowej, w tym doprowadzić do czwartego rozbioru Rzeczypospolitej. Wystawa, którą dzisiaj prezentujemy, przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej, mówi o wypełnieniu, konsumpcji słów i protokołów, które zostały podpisane 23 sierpnia 1939 r. i wypełnione zbrodnią.
Przedstawiciele IPN oraz zebrani goście uczcili ofiary zbrodni niemieckich, składając kwiaty pod Ścianą straceń na Zasaniu. W tym miejscu 31 grudnia 1943 roku Niemcy rozstrzelali dziesięciu polskich zakładników w odwet za zastrzelenie (28 grudnia 1943 roku) przez organizację podziemną agenta gestapo Stanisława Szajnę.
W wydarzeniu uczestniczyli Sybiracy, na czele ze Stanisławą Żak, prezesem Zarządu Związku Sybiraków Oddział w Przemyślu oraz wiceprezesem Marianem Boczarem. Byli obecni Piotr Pilch, wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, Radosłwa Wiatr, wicewojewoda podkarpacki, Wojciech Bakun, prezydent Miasta Przemyśla, Jan Pączek Starosta Przemyski, dr Lucjan Fac, zastępca dyrektora Muzeum Ziemi Przemyskiej, Szymon Wawrzyszko, przewodniczący Zarządu Regionu Ziemia Przemyska NSZZ „Solidarność”. Wartę honorową wystawili żołnierze 5 Batalionu Strzelców Podhalańskich.
źr. IPN
