Rzeszów wśród bogatych swoich historii ma także ciekawą opowieść o tym, jak ukształtował się wizerunek jednego z symboli miasta – a mianowicie herbu, z białym krzyżem kawalerskim na błękitnym tle. Dzieje te łączą w sobie zarówno znamiona legendy, jak i krztę prawdy. Nie brak w nich także i wydźwięku patriotycznego, związanego z odzyskaniem przez Polskę niepodległości.
W zamierzchłych czasach Rzeszowem władali Pakosławice. W 1413 roku Małgorzata, córka Jana Pakosławica, wyszła za mąż za Piotra Kmitę herbu Drużyna, zwanego Lunakiem. Od tego czasu para z dużym zaangażowaniem dbała o miasto, stawiając nowe budowle, troszcząc się o losy mieszkańców a także strzegąc przed najazdami nieprzyjaciół.
Niestety pomimo tej dbałości i dobrej fortyfikacji, miasta nie udało się całkowicie obronić przed napaściami, które w tych czasach nagminnie powtarzały się w całym kraju. Bogaty w dobra Rzeszów przyciągnął grupę najeźdźców, chcących ograbić miasto. Rzeszów stanął w płomieniach a do obrony ruszyli dzielni mieszkańcy.
Dzięki ich działaniom miasto w dużej części udało się ocalić a prześladowców wypędzić. Piotr Kmita widząc dzielność rzeszowskich mieszczan i wiedząc, że to dzięki nim zostały ocalone i jego dobra oraz majątki, zapragnął odwdzięczyć się za ich bohaterstwo i oddanie. A herb jego rodu opatrzony był krzyżem, na wzór Krzyża Kawalerskiego, którym nagradzano rycerzy za ich dzielność i poświęcenie by godnie na swej zbroi rycerskiej nosili. Powiedział więc: „…w obliczu nieprzyjaciela podobnie jak moja drużyna rycerska, jak kawalerowie sobie poczaynaliście, przeto z mego rucerskiego herbu Krzyż Kawalerski jako herb waszego Miasta Rzeszowa nadaję, aby był wieczną pamiątką waszej dzielności, waleczności i poświęcenia”. I od tej chwili Krzyż Kawalerski na niebieskim polu stał się aż po dziś dzień herbem Rzeszowa.
Historycznie rzecz ujmując pierwszy herb miasta oparty był o wizerunek pierwszej pieczęci, pochodzącej z XV wieku. Na niej widniał już krzyż, choć jego wygląd zmieniał się nieznacznie na przestrzeni lat. Dużym zmianom uległ zaś cały herb po reformach cesarza habsburskiego Józefa II w XVIII wieku. Na czerwonym tle widoczna była kamienna skrzynia, z umieszczonym na froncie starym herbem miasta – białym krzyżem na niebieskim tle. W otoczeniu znalazły się girlandy, zaś na wieku otwarta księga oraz skrzyżowane ze sobą miecz i kaduceusz (symboliczna laska, oznaka spokoju i dobrego handlu). Tak wyglądał herb miasta w latach 1788-1945.
Odzyskana przez Polskę niepodległość w 1918 roku skłoniła Radę Miasta do podkreślenia barw narodowych i zmiany niebieskiego tła herbu na czerwony. Miał to być historyczny herb miasta. Z wnioskiem wystąpiono do ministra spraw wewnętrznych. Niestety, zmiany te nie zostały zatwierdzone. Pomimo niejednokrotnie podejmowanych kolejnych prób, nigdy nie udało się wprowadzić tej zmiany. Historyczne niebieskie tło herbu pozostało i zostało potwierdzone uchwałą 30 sierpnia 1990 roku przez Radę Miasta Rzeszowa. Oficjalnie do tego czasu herbem miasta jest srebrny krzyż kawalerski na niebieskim polu.
